“Góc khuất Trường Sơn” không chỉ là một tập truyện, mà còn là một hành trình trở về - trở về với ký ức chiến tranh, với con người, với những điều âm thầm mà vĩ đại.
Tập truyện “Góc khuất Trường Sơn” gồm 400 trang, in trên giấy đẹp, bìa cứng khổ 14,5 x 20,5cm, được trình bày trang nhã, như một sự trân trọng đối với những mảnh ký ức thiêng liêng.
Nhưng điều đáng quý nhất ở tác phẩm này không nằm ở hình thức, mà ở nội dung - nơi những câu chuyện được kể bằng giọng văn vừa trầm lắng, vừa ám ảnh, vừa như khúc hát vừa như lời nguyện thầm.
Khác với nhiều tác phẩm viết về chiến tranh vốn thiên về tái hiện những trận đánh, “Góc khuất Trường Sơn” đi sâu vào đời sống nội tâm và số phận con người. Đó là những người giao liên vô danh băng qua bom đạn, là cô giáo chiến khu chết vì ăn nhầm nấm độc, là người mẹ “xin con” giữa chiến tranh để tiếp tục gieo mầm sống, là người công nhân in lặng lẽ cống hiến trong im lặng cao thượng...
Không có tiếng súng, không có huy chương, nhưng trong từng trang viết, người đọc vẫn cảm nhận được hơi thở của bi tráng và lòng tin vào cái thiện - thứ ánh sáng nhỏ nhoi nhưng bền bỉ soi rọi qua từng “góc khuất” của chiến tranh.
Mỗi truyện ngắn như một lát cắt tinh thần, một mạch ngầm nhân văn, góp phần làm nên tảng băng ký ức của dân tộc. Khi những “sợi chỉ” ấy được đan lại, ta có một bức tranh đa chiều về Trường Sơn - nơi không chỉ có chiến tranh, mà còn có con người, tình người, và cả những điều không ai muốn nhắc, nhưng cần phải nhớ.
Nhà văn Phạm Việt Long là một cây bút giàu trải nghiệm. Ông từng là người lính, từng đi qua những năm tháng khốc liệt của Trường Sơn, và chính vốn sống ấy đã giúp ông viết bằng sự thấu cảm sâu sắc và dũng cảm đối diện với sự thật.
Ngôn ngữ trong “Góc khuất Trường Sơn” được chọn lựa kỹ lưỡng - vừa đẹp vừa lạnh, vừa mềm mại như thơ, vừa sắc như dao.
Cái đẹp của tập truyện không nằm ở câu chữ hào nhoáng, mà ở chân lý và lòng tin chưa từng tắt trong mỗi nhân vật. Ở đó, chiến tranh không chỉ là thử thách, mà còn là phép thử của phẩm giá con người.
Không ít truyện trong tập sách khiến người đọc phải dừng lại, lặng đi - bởi nỗi đau trong đó quá thật, nhưng cũng vì sau nỗi đau là ánh sáng của nhân tính. Nhà văn không bi lụy, không tô vẽ, mà để sự thật tự tỏa sáng. Chính điều đó làm nên giá trị nhân văn sâu sắc của “Góc khuất Trường Sơn”.
Theo đánh giá của giới chuyên môn, thi pháp trong “Góc khuất Trường Sơn” là sự hòa quyện giữa tự sự và trữ tình, giữa hiện thực khốc liệt và huyền ảo nhân văn.
Toàn bộ 58 truyện vận hành như một vòng ký ức, nối liền chiến tranh - hậu chiến bằng cấu trúc phi tuyến tính. Những mảnh hồi ức, giọng kể đa điểm nhìn, những khoảnh khắc mạc khải - tất cả tạo nên một nhịp điệu riêng, vừa dồn nén, vừa ngân vang.
Ở đó, Trường Sơn không chỉ là không gian địa lý, mà trở thành một nhân vật sống, mang hồn vía của rừng, của mưa, của tiếng hát, của bãi cát, của sợi giao liên…
Những biểu tượng ấy vừa gợi nỗi đau, vừa nâng đỡ con người - như lời nhắc nhở rằng ký ức, dù đau thương, vẫn là nguồn sức mạnh để ta bước tiếp.
Yếu tố huyền ảo trong tập truyện được sử dụng tiết chế, không nhằm gây ấn tượng dị biệt, mà để làm sáng rõ cái thiêng của ký ức tập thể.
Ngôn ngữ được nhà văn chắt lọc - ngắn gọn, giàu nhạc tính, thiên về gợi hơn là tả, mở ra khoảng trống cho người đọc cùng đồng sáng tạo.
Nhờ vậy, “Góc khuất Trường Sơn” kiến tạo được một mỹ học riêng: kể chuyện chiến tranh mà không khô cứng, khắc nghiệt mà vẫn giàu nhân văn, dùng ký ức để chữa lành và khẳng định phẩm giá con người.
PGS.TS Nguyễn Hữu Thức, Viện Nghiên cứu Văn hóa và Phát triển, đánh giá: “‘Góc khuất Trường Sơn’ là một đóng góp đáng quý cho dòng văn học hậu chiến Việt Nam. Tác phẩm không đi theo lối mòn ca ngợi, mà đối thoại với ký ức bằng sự trung thực và nhân bản. Mỗi nhân vật, mỗi câu chuyện đều mang sức lay động - bởi đó là con người thật, cảm xúc thật, và niềm tin thật.”
Theo ông, điều đáng trân trọng ở Phạm Việt Long chính là khả năng giữ được sự tỉnh táo giữa ký ức và xúc cảm. Ông không viết để biện hộ, cũng không viết để than khóc, mà để giải tỏa, đối thoại và hàn gắn. “Đó là một cách tri ân - bằng văn chương - đối với những con người bình dị đã làm nên kỳ tích vĩ đại của dân tộc,” PGS.TS Nguyễn Hữu Thức nhấn mạnh.
Buổi ra mắt “Góc khuất Trường Sơn” không chỉ là dịp giới thiệu một tác phẩm mới, mà còn là cuộc gặp gỡ giữa các thế hệ làm văn hóa - văn học, là cơ hội để cùng nhau ôn lại ký ức Trường Sơn trong không khí thân tình, tri ân.
Tại đây, độc giả sẽ được giao lưu cùng tác giả Phạm Việt Long, nghe chia sẻ về quá trình sáng tác, về hành trình đi tìm “góc khuất” của chiến tranh - nơi ký ức không phai, và con người vẫn tiếp tục tỏa sáng bằng nhân phẩm và tình yêu thương.
“Góc khuất Trường Sơn” không chỉ là một tập truyện ngắn. Nó là một bản giao hưởng của ký ức, là bản anh hùng ca của những con người lặng lẽ.
Giữa nhịp sống hôm nay, khi quá khứ dần lùi xa, những trang viết như thế này nhắc ta rằng: Trường Sơn vẫn ở đó - trong lòng mỗi người Việt Nam - như biểu tượng của lòng can đảm, của nhân ái và của niềm tin vào con người.
