Cá mòi kho Kiến Thụy - Hương vị quê biển vươn ra thế giới

Từ vị quê đến biểu tượng vùng biển

Ở mảnh đất Kiến Thụy - nơi giao hòa giữa sông Văn Úc và cửa biển Đồ Sơn, món cá mòi kho từ lâu đã trở thành biểu tượng ẩm thực của người dân Hải Phòng. Món ăn vốn dân dã, xuất hiện trong bữa cơm giản dị cùng canh cua, cà pháo, nay đã vượt khỏi khuôn khổ quê nhà để trở thành sản phẩm OCOP đặc trưng, được người tiêu dùng trong và ngoài nước đón nhận nồng nhiệt.

Người dân nơi đây vẫn nói vui rằng, “ăn cá mòi kho là ăn vị của đất và nước” – vị ngọt từ sông, vị mặn từ biển, hòa quyện trong từng thớ cá. Chính sự giao thoa giữa hai dòng nước lợ của sông Văn Úc đã tạo nên giống cá mòi đặc biệt, béo hơn, chắc thịt hơn và dậy hương hơn ở bất cứ vùng biển nào khác.

Bí quyết giữ hồn món cá quê

Cá mòi ngon phải được chọn từ sớm, khi còn tươi rói ở các bến cá lúc bình minh hoặc khi chiều buông. Người thợ khéo tay chỉ chọn những con trưởng thành, mình dày, vảy sáng, sau đó rửa sạch và ướp với 16 loại gia vị truyền thống.

Trong đó, những nguyên liệu dân dã như chay, mía, gừng, ớt, riềng, chuối xanh là linh hồn của món ăn. Vị chua thanh từ quả chay, ngọt dịu của mía, cay nồng của gừng, ớt hòa quyện cùng hương riềng khiến mùi tanh biến mất, để lại dư vị đậm đà khó quên.

Cá được kho liên tục 12–14 giờ trong nồi đất hoặc nồi gang, lửa nhỏ vừa đủ để xương cá nhừ mà thịt vẫn chắc, nước kho sánh vàng, óng ánh. Người đầu bếp lâu năm ví von, “kho cá mòi cũng như làm thơ, phải đủ kiên nhẫn và cảm xúc”.

Anh Nguyễn Sỹ Thắng, chủ cơ sở cá mòi kho Thái Tín, chia sẻ: “Cá mòi có ở nhiều nơi, nhưng cá mòi sông Văn Úc thì khác biệt. Cái vị béo, vị ngậy ấy là món quà mà thiên nhiên ban tặng riêng cho vùng Kiến Thụy.”

Giữ lửa nghề, giữ vị quê

Không chỉ là món ăn, cá mòi kho còn là ký ức và niềm tự hào của bao thế hệ người dân ven biển. Trong mỗi nồi cá, người làm nghề gửi gắm tâm huyết, sự tỉ mỉ và lòng yêu quê hương.

Nguồn nguyên liệu cá mòi tự nhiên ngày càng khan hiếm, khiến những người làm nghề phải vất vả tìm mua từng mẻ cá ngon. Chính vì vậy, nhiều cơ sở đã chủ động nghiên cứu, đa dạng hóa sản phẩm để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường.

Tiêu biểu là Công ty TNHH Thực phẩm Sovi – đơn vị sở hữu thương hiệu “Cá mòi Làng Chài”, với quy mô chế biến hàng trăm tấn cá mỗi năm. Hiện các sản phẩm cá mòi kho của Sovi đã có mặt trong chuỗi siêu thị lớn như Aeon, BigC, Mega Market, Vinmart, Coopmart và được xuất khẩu thử nghiệm đến các thị trường có cộng đồng người Việt như EU, Bắc Mỹ, Úc.

Ông Lê Tiến Việt, Giám đốc Công ty Sovi, cho biết: “Điều chúng tôi gìn giữ không chỉ là công thức kho cá, mà là cái hồn của món quê. Khi sản phẩm vươn ra thế giới, đó cũng là lúc văn hóa ẩm thực Việt được lan tỏa.”

Hướng tới tầm quốc tế

Theo Chi cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản Hải Phòng, cá mòi kho Kiến Thụy đã được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao, nằm trong danh mục đặc sản cần được bảo tồn và phát triển của thành phố.

Bên cạnh hoạt động quảng bá, các đơn vị sản xuất còn được hỗ trợ đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, hướng dẫn truy xuất nguồn gốc và kết nối tiêu thụ trong - ngoài nước.

Không chỉ là món ngon, cá mòi kho Kiến Thụy hôm nay còn là câu chuyện của sự sáng tạo và gìn giữ di sản ẩm thực địa phương, biểu tượng cho khát vọng vươn xa mà vẫn đậm đà hương vị quê hương.