Cảnh báo từ cơ quan quản lý

Cuối tháng 10/2025, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM đã ban hành công văn số 69-CV/BTGDVTU, đề nghị định hướng và chấn chỉnh hoạt động âm nhạc có biểu hiện lệch chuẩn văn hóa. Công văn này nêu rõ tình trạng một số ca sĩ trẻ sáng tác và biểu diễn các ca khúc có ngôn ngữ âm nhạc cẩu thả, phản cảm, dung tục, sử dụng tiếng Việt không trong sáng, thậm chí cổ xúy lối sống giang hồ, buông thả, sử dụng chất cấm.

Ngay sau đó, Cục Nghệ thuật biểu diễn phối hợp với Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức cuộc họp nhằm thống nhất quan điểm quản lý, ngăn chặn việc nghệ sĩ lan truyền sản phẩm lệch chuẩn. Sáu nghệ sĩ bị nêu tên trong danh sách hạn chế biểu diễn tại TP.HCM, trong đó có những cái tên quen thuộc như Jack, HIEUTHUHAI, Pháo, BRay….

Tự do sáng tạo không đồng nghĩa với vô trách nhiệm

Âm nhạc là một hình thức thể hiện cá nhân, phản ánh cảm xúc, tư tưởng và góc nhìn của nghệ sĩ. Tuy nhiên, khi sản phẩm nghệ thuật được công bố rộng rãi, đặc biệt là lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội, nó không còn là chuyện riêng của người sáng tác. Mỗi ca từ, hình ảnh, thông điệp đều có thể ảnh hưởng đến nhận thức, hành vi của công chúng, đặc biệt là giới trẻ.

Một số nghệ sĩ trẻ hiện nay có xu hướng sử dụng ngôn ngữ đường phố, hình ảnh giang hồ, thậm chí là lời lẽ công kích, đả kích nhau trong các sản phẩm âm nhạc. Điều này không chỉ làm méo mó giá trị nghệ thuật mà còn ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục, thẩm mỹ văn hóa và hình ảnh người nghệ sĩ trong mắt công chúng.

Tự do sáng tạo là quyền, nhưng đi kèm với đó là trách nhiệm xã hội. Khi nghệ sĩ không ý thức được vai trò của mình trong việc định hình văn hóa, họ dễ rơi vào vòng xoáy của thị hiếu tạm thời, chạy theo lượt xem, lượt nghe mà bỏ qua giá trị cốt lõi của nghệ thuật.

Phản ứng từ công chúng

Trên các diễn đàn, mạng xã hội, nhiều khán giả bày tỏ sự đồng tình với việc siết chặt hoạt động nghệ thuật lệch chuẩn. Một số ý kiến cho rằng cần có chế tài nghiêm khắc hơn, không mời nghệ sĩ có hành vi, sáng tác phản cảm tham gia các sự kiện văn hóa của thành phố.

Tuy nhiên, cũng có những luồng ý kiến lo ngại rằng việc siết chặt quá mức có thể bóp nghẹt sự sáng tạo, khiến nghệ thuật trở nên khuôn mẫu, thiếu sức sống. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để vừa bảo vệ chuẩn mực văn hóa, vừa tạo điều kiện cho nghệ sĩ phát triển cá tính nghệ thuật một cách lành mạnh.

Vai trò của nghệ sĩ trong định hình văn hóa

Nghệ sĩ không chỉ là người sáng tạo, họ còn là người truyền cảm hứng, định hình lối sống, tư duy và cảm xúc của công chúng. Trong bối cảnh xã hội đang chuyển mình mạnh mẽ, nghệ sĩ càng cần ý thức rõ vai trò của mình.

Việc một số nghệ sĩ trẻ sử dụng âm nhạc như công cụ để trút giận, thể hiện thái độ ngạo mạn, thiếu văn minh, không tôn trọng khán giả là biểu hiện của sự thiếu trách nhiệm nghề nghiệp. Những sản phẩm như vậy không chỉ gây phản cảm mà còn làm tổn hại đến hình ảnh của cả ngành nghệ thuật.

Ngược lại, những nghệ sĩ có tâm, có tầm luôn biết cách dung hòa giữa cá tính sáng tạo và trách nhiệm xã hội. Họ không chạy theo thị hiếu nhất thời mà kiên trì xây dựng giá trị nghệ thuật bền vững, góp phần nâng cao thẩm mỹ công chúng.

Cần một hệ sinh thái nghệ thuật lành mạnh

Để giải quyết tận gốc vấn đề lệch chuẩn văn hóa trong nghệ thuật, không thể chỉ dựa vào chế tài hay công văn hành chính. Cần xây dựng một hệ sinh thái nghệ thuật lành mạnh, trong đó có sự phối hợp giữa nghệ sĩ, nhà sản xuất, cơ quan quản lý và công chúng.

• Cơ quan quản lý cần đưa ra tiêu chí rõ ràng, minh bạch về chuẩn mực văn hóa trong nghệ thuật, tránh tình trạng cảm tính, tùy tiện.

• Các nền tảng phát hành như YouTube, TikTok, Spotify… cần có cơ chế kiểm duyệt nội dung phù hợp với văn hóa bản địa.

• Nghệ sĩ cần được đào tạo bài bản về đạo đức nghề nghiệp, kỹ năng sáng tạo và trách nhiệm xã hội.

• Công chúng cần nâng cao nhận thức thẩm mỹ, không cổ vũ cho những sản phẩm phản cảm, dung tục.

*

Làn sóng siết chặt hoạt động nghệ thuật lệch chuẩn không phải là sự bóp nghẹt sáng tạo, mà là lời nhắc nhở về trách nhiệm của người nghệ sĩ trong việc gìn giữ và phát triển văn hóa. Tại Việt Nam, khi nền giải trí đang phát triển mạnh mẽ, việc đặt ra giới hạn cho tự do sáng tạo là cần thiết để đảm bảo sự phát triển bền vững, lành mạnh và có chiều sâu.

Nghệ thuật không chỉ là tiếng nói cá nhân, mà còn là tiếng nói của cộng đồng. Khi nghệ sĩ biết lắng nghe, biết điều chỉnh và biết tôn trọng giá trị văn hóa, họ sẽ không chỉ được yêu mến mà còn được ghi nhận như những người góp phần làm đẹp xã hội.