Thanh tra dự án thủy lợi nghìn tỷ, 15 năm chưa xong ở Nghệ An

Thanh tra Chính phủ đã chính thức đưa dự án này vào danh sách thanh tra chuyên đề năm 2025, cảnh báo nguy cơ lãng phí nghiêm trọng nguồn lực đầu tư công.

Dự án tiến độ hơn 15 năm vẫn chưa xong

Hồ chứa nước Bản Mồng được xem là công trình thủy lợi lớn nhất Nghệ An, với dung tích lên đến 225 triệu m3, có vai trò cấp nước tưới, chống hạn, cải thiện sinh hoạt và hỗ trợ sản xuất nông nghiệp cho nhiều huyện thuộc Nghệ An và một phần Thanh Hoá.

Dự án được phê duyệt từ năm 2009 với tổng mức đầu tư ban đầu 3.713 tỷ đồng, sau đó điều chỉnh tăng lên 5.552 tỷ đồng vào năm 2023.

Dự án Hồ chứa nước Bản Mồng, tỉnh Nghệ An do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý.

Công trình được xây dựng trên sông Hiếu, lòng hồ rộng 25 km2, bao gồm 8 trạm bơm lấy nước, nhà máy thủy điện 45MW và hệ thống công trình đầu mối. Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 4 làm chủ đầu tư các hạng mục đầu mối, trong khi Sở Nông nghiệp và PTNT Nghệ An phụ trách nhiệm hợp phần bồi thường, tái định cư.

Mặc dù đã khởi công từ năm 2010, đến nay (2025), dự án vẫn chưa thể vận hành do chưa tích được nước, trong khi nhiều hạng mục xây lắp chưa hoàn thiện, và công tác giải phóng mặt bằng còn rất chậm.

Theo Sở Nông nghiệp và PTNT Nghệ An, để thực hiện dự án cần giải phóng 3.005,93 ha đất, trong đó riêng hợp phần giải phóng mặt bằng đã lên tới 2.535 tỷ đồng. Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 7/2025, nhiều khu vực vẫn chưa được bàn giao.

Vùng lòng hồ hiện mới giải phóng đến cao trình +71,86m. Còn lại 29,3 ha rừng tự nhiên (Quỳ Châu) chưa xong. Từ cao trình +71,86 đến +76,40m, nhiều khu vực đã phê duyệt phương án đền bù nhưng chưa chi trả xong. Đặc biệt, khu vực Quỳ Hợp và Quỳ Châu (gần 1.800 ha) vẫn đang trong giai đoạn lập hồ sơ trích đo, chắc chắn ảnh hưởng đến khả năng hoàn thiện.

Về xây lắp, nhiều hạng mục chì trị tiến độ rùa bò: kênh tiêu Châu Bình đã đạt 95%, đập phụ số 2 hoàn thành, nhưng đập phụ 1 và 3 vẫn chưa hợp long do chưa có đất đắp. Các hạng mục khác như trạm bơm, khu tái định cư, chuyển mục đích sử dụng rừng... đều được đánh giá là chậm.

Thanh tra Chính phủ vào cuộc

Trước thực trạng dự án chậm tiến độ, nguy cơ lãng phí và nhiều dấu hiệu thiếu minh bạch. Thanh tra Chính phủ đã ban hành Kế hoạch 1505/KH-TTCP ngày 22/7/2025, đưa Dự án Hồ Bản Mồng vào danh sách 4 dự án thủy lợi lớn vào diện thanh tra trực tiếp của Thanh tra Chính Phủ.

Cuộc thanh tra bắt đầu từ tháng 7, kết luận dự kiến công bố trước ngày 25/9, và báo cáo Tổng hợp sẽ gửi Thủ tướng vào đầu tháng 10/2025.

Nội dung thanh tra sẽ làm rõ nguyên nhân chậm tiến độ, đánh giá đúng thực trạng sử dụng vốn, xác định trách nhiệm cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan, đề xuất kiến nghị xử lý sai phạm và đẩy nhanh tiến độ.

Trước đó, vào cuối 2024, Bộ Công an đã khởi tố vụ án sai phạm đấu thầu tại dự án này, với nhiều cán bộ Ban Quản lý và nhà thầu bị khởi tố.

4 dự án thủy lợi lớn do Bộ Nông nghiệp và Môi trường quản lý nằm trong kế hoạch thanh tra chuyên đề do Thanh tra Chính phủ trực tiếp thanh tra gồm: Dự án Quản lý nước Bến Tre Jica 3, Dự án Hồ chứa nước Krông Pách Thượng tỉnh Đắk Lắk; Hồ chứa nước bản Mồng giai đoạn 1, tỉnh Nghệ An; Công trình thủy lợi Hồ chứa nước Ia Mơr, tỉnh Đắk Lắk.

Theo vietnamfinance.vn